Er is de laatste paar maanden heel wat gebeurd aan het stikstoffront. We hebben het Remkes rapport zien verschijnen (‘Niet alles kan’), we hebben Boze Boeren en Boze Bouwers het Malieveld zien omploegen met hun tractoren en zware voertuigen en het RIVM in Bilthoven kreeg ook bezoek. Als eerste dramatische uitvloeisel van het stikstofdrama moeten we nu met z’n allen netjes terug naar 100 km per uur op de snelwegen. De koeien moeten op een stikstofarm dieet en boeren die willen ophouden met boeren worden met financieel applaus naar de uitgang geleid. De beker is daarmee nog lang niet leeg, want meer maatregelen zijn in aantocht. Dit alles omdat sommige plantjes in onze Natura 2000 reservaten en reservaatjes het moeilijk hebben. U heeft het in de media in geuren en kleuren kunnen lezen en zien. Op bijgaand kaartje ziet u een samenvatting.

  
Toch zullen er bij sommigen van u misschien nog vragen overblijven. U zult wellicht opgemerkt hebben dat in alle verhalen stikstofoxiden (NOx) en ammoniak (NH3) gewoon bij elkaar opgeteld worden. De reden is dat uiteindelijk bijna al die verbindingen als nitraten in de bodem hun werk gaan doen. En het maakt dan niet meer uit waar dat nitraat-ion (NO3-) van afkomstig is, d.w.z. van een molecuul ammoniak of van een molecuul stikstofoxide (zie het vorige nummer). Alle hebben elk slechts één atoom stikstof. We kunnen die stromen dus bij elkaar optellen, zolang we dat maar netjes doen, in gewichtseenheden pure stikstof (kg N, ook wel ‘mol’ N). Maar het ontstaan en de verspreiding van die oxiden en dat ammoniak zijn natuurlijk wél verschillend. We moeten ook goed onderscheid maken tussen de uitstoot van die twee gassen (waar komen ze vandaan?) en de depositie ervan (waar slaan ze neer in de bodem?). Bijgaand tabelletje heb ik gedistilleerd uit twee recente rapporten, één van TNO en één van de universiteit

  
van Wageningen. Dat viel nog niet mee, want die rapportjes werkten met verschillende eenheden en ze waren niet geheel consistent met elkaar. Ik sta dus niet in voor de volledige correctheid van de getalletjes, maar het globale beeld moet juist zijn. Een aantal dingen vallen op. Nederland is per oppervlakte de grootste stikstofuitstoter in Europa, zie het plaatje. We ontvangen bovendien een behoorlijke hap stikstofverbindingen vanuit het buitenland (waarschijnlijk België en Engeland). Anderzijds verdwijnt de helft van de door onszelf gegenereerde stikstofverbindingen weer over de grens, naar de Noorder/ Oosterburen. Verder valt op dat de helft van onze Nederlandse emissies, vrijwel uitsluitend ammoniak, van de landbouw en veeteelt komen. Die boeren zagen de bui dus al hangen, daar op het Malieveld. Daarbij steekt de 4% van ons personenverkeer maar schamel af. De nieuwe snelheidsbeperkingen zullen daar hooguit enkele tienden van een procent af halen.

  
De problemen zijn dus nog lang niet opgelost. Het lijkt erop dat wij met onze gretigheid, mee te doen met het Europese Natura 2000 project, ons behoorlijk in de nesten gewerkt hebben. Nederland is, op dwergen als Malta en Monaco na, het dichtstbevolkte land in Europa en we zijn al stevig op weg naar de 18 miljoen inwoners. Nu schijnt het dat je die Natura 2000 gebieden van de lijst af kunt laten halen als je kunt aantonen dat er rekenfouten zijn gemaakt. Misschien is dat laatste wel het geval. Remkes zei het.

VOEKSNIEUWS NR 1 januari 2020